Orange Boven


Patriotten en Prinsgezinden
Winkler Prins, lemma Patriotten
Opkomst patriotten of ware vaderlanders, hun doel was reorganisatie van de Verenigde Nederlanden. Vernietiging regenten-oligarchie, verandering positie van Stadhouder.
In 1786 leek een Burgeroorlog nabij.
1784-1787 dieptepunt in ’s prinsen positie. Interventie van de Pruisen, broer van Prinses Wilhelmina. Goejanverwellesluis. Stadhouder terug naar Den Haag op 20 september 1787. Restauratie 1787-1795.
Vlucht van patriotten.
In 1795 keerden de kansen weer. Oranje naar Engeland. Bataafse republiek. Franse tijd.

PATRIOTTEN 1785-1787
Internet: Nederland verkeerde in de jaren 1785-1787 in een staat van burgeroorlog met: bomexplosies, moordaanslagen, protestmarsen, schermutselingen en massale plunderingen. Tegenover hervormingsgezinde burgers die zich patriotten noemden, stonden behoudende orangisten. Veel patriotten mobiliseerden zich vanaf 1783 in vrijcorpsen of gewapende genootschappen. Maar ook verzamelden ze zich in vaderlandse sociëteiten, vrijmetselaarsloges en leesgezelschappen en verspreidden daar hun idealen. Op de leestafel lagen nieuwe politieke periodieken zoals: De Politieke Kruyer en De Post van den Neder-Rhijn.
In Heusden bestond vanaf 1779 de vrijmetselaarsloge L'imperceptible en de Lees-Sociteit die in 1784 de naam Vaderland-Lievend-Lees-gezelschap aannam. In dat jaar werd tevens een onafhankelijk exercitiegenootschap opgericht. De sociëteiten en exercitiegenootschappen hadden nauwe binding met locale schuttersverenigingen. Zo werd in Woudrichem in 1783 de Nieuwe Staatsexercitie ingevoerd door de Oude Schutterij van Sint Joris nieuw leven in te blazen, dit overigens zeer tegen de zin van burgemeester en orangist Hemanus van der Colff. In Giessen werd op initiatief van enige notabelen samen met Rijswijk en Andel stappen gezet om een exercitiegenootschap te stichten. En in Waalwijk werd vanuit de in juli 1786 opgerichtte sociëteit Libertatis Amor een exercitiegenootschap opgericht om de patriotse burgers in het hanteren van geweren te oefenen. Maar ook in Sprang en Raamsdonk was de patriottenpartij actief en werd geëxerceerd.
Na de Pruisische inval in september 1787 werden de patriotsgezinde sociëteiten ontbonden. De Pruisen herstelden de macht van de stadhouder, Willem V en diens Pruisische gemalin Wilhelmina. Als tegenhanger werden oranjegezinde Oprechte Vaderlandsche of Oranje Sociëteiten gesticht. De leden ontwikkelden een sterke actie tot handhaving en bevestiging van het stadhouderlijk gezag. De patriotten werden sindsdien tegengewerkt en een deel week uit via de Oostenrijkse Nederlanden (België) naar Frankrijk.

Met de verovering van de Lage Landen, in 1795, door de Fransen, werden de oorspronkelijke sociëteiten, de zogenaamde burgersociëteiten waar patriotisch gezinde burgers bijeen kwamen om te discussieren over de idealen van de Franse revolutie, nieuw leven ingeblazen. Ze stelden zich nu als doel de omwenteling te ondersteunen en te zorgen dat er een rechtmatige volksvertegenwoordiging kwam. In veel plaatsen was het feest. Groot was de haat tegen de oude machthebbers. Zij werden verdreven uit het provinciaal en plaatselijk bestuur. Vooral de adel moest het ontgelden. Hun huizen werden geplunderd en adellijke wapenborden in kerken en gebouwen werden vernield. In plaats van de adel waren het nu de “representanten” van het volk (de burgerij) die de dienst uit maakten in het bestuur.
Deze zogenaamde verbroedering had vooral ten doel om de krachten te bundelen richting het centraal gezag. Streven was om iemand min of meer permanent in Den Haag te stationeren om er de belangen van de streek te dienen. Of het zover is gekomen, is niet bekend maar Frederik Rant uit Heusden vertegenwoordigde de sociëteiten van Heusden, Dussen en Woudrichem wel bij een centrale vergadering van de Patriotsche Corpora in de Oude Doelen in Den Haag op 28 augustus 1795. De vergadering richtte een proclamatie tot de Staten Generaal, waarin zij zich aankondigde als "het weldenkend volk van Neêrland, als eenig man te zaam verbroederd" en onder meer betoogde "dat alleen een nationale vergadering, een wetboek gegrond op het recht der natuur, dat elke inwoonert zijne burgelijke en maatschappelijke betrekking verzeekert, Nederland kan redden van het zeevenhoofdig monster, het Uniegedrocht".

De Franse "bevrijders" begonnen vrijwel onmiddellijk met het veranderen van het bestuurssysteem. In de kerken werd een bekendmaking voorgelezen waarbij de bevolking werd opgeroepen voor de eerste vrije verkiezingen. De burgers boven de 18 jaar zouden mogen beslissen over verkiezing of continuering van schout, gemeentesecretaris, schepen en burgermeester. De kandidaten dienden echter geen "aanklevers van het huys van Orange" te zijn en ook het bekleden van een bestuurspositie vóór de omwenteling, strekte niet tot aanbeveling.
Ook op Texel was het een en ander voorgevallen. De herinnering aan de ‘Schrikvolle Nacht’ van 13 oktober 1787 bleef nog lang in het collectief geheugen hangen.

RESTAURATIE VAN HET STADHOUDERLIJKE BEWIND

KEUREN
Oranje weer boven in de Keuren van Texel in de jaren 1788 en 1789
Boek GAT 23
N. 75 Advertentie
Burgermeesteren en regenten van den Burg Oude Schil en de Koog op Texel oordeelende dat tot bevordering van de rust op dit Eyland veel zal toebrengen het algemeen dragen van Orange, hebben dier halven goed gevonden de Ingeseetenen van die dorpen aantemaanen, en te versoeken gelyk hun Ed. Agtb. deselve by dezen op het Vriendelijkste versoeken- dat ieder wie hy zy Oranje draage-
Zullende degeenen, welke dit hun versoek niet instemmen gehouden werden, als de zodanige welke tot de algemeene rust en veyligheid op dit Eyland niet mede willen werken, maar integendeel genoegen scheppen in eene aanhoudende ongelukkige verwarring-
Aldus gepubliceerd van den raadhuyse van Texel den 5 January 1788 en direct geaffigeerd
Ter ordonnantie als boven by my Secretaris
JVANSTEENBERGEN
Gelyke aan Oosterend, de Waal en den Hoorn aangeslagen op den 29 february 1788

N. 86 Keure wegens het bedrijven van Vreugde op den 8 Maart 1789
Schout, Burgermeesteren en verdere Regenten van den Burg en Jurisdictie van dien op Texel hebben vermits de heuchelyke Verjaardag zyner Doorluchtige Hoogheid den Heer Prince Ertfstadhouder op morgen den 8 deeser Maand Maart invalt, goedgevonden en Verstaan te Keure en te Ordonneeren, gelyk Hun Ed Achtb. Keure en Ordonneeren door deese
Dat het aan eenen ieder na zyn goedvinden zal Vrystaan, zodanige Vreugde bedryven voor het Doorluchtig Huis van Orange aan den Dag te leggen, als dezelve zal goedvinden te doen-
Zonder dat den eene, den andere, over het al of niet betoonen van dien zal vermogen te insulteeren of beleedigen, en mits dezelve Vreugdebedryven geschiedende op de gepaste Wyse buiten disordres of ongeregeldheedens, welke eenigsints zoude kunnen Strekken ten nadeele zyner medeBurgeren,
mitsgaders ter Vermijding van alles waar door de goede ingeseetenen aan het Gevaar van Brand soude kunnen werden blootgesteld- permitteerende niettemin aan hun die sig met Vuurwerken willen vermaken, op de Groene Plaats aan den Burg alhier (dog anders niet) het afsteeken van Vuurwerkjes, Zwervers, Voetzoekers en wat dies meer is, des S’ Avonds van 8 tot 10 uuren
en zal niemand buiten de genoemde plaats, het zelve vermogen te doen, ofte na genoemde tyd aldaar meerder te mogen afsteeken, op poene van 50 Guldens, door de Contrasenteurs te verbeuren, waar van de eene helft zal komen ten Voordeelen van den Heer Schout dezes Eilands, en de Wederhelfte door den aanbrenger zal Werden genooten, boven en behalven de Boete by de Eilandskeure van den 30 Maart 1780 tegens het Schieten inde dorpen geEmaneert welke ten deese werd Vernieuwd-
Verbiedende bovendien nog wel Expresselyk het pleegen van eenige Baldadigheedens aan persoonen, Huizen, deuren, Vengsters en Glaasen, het doen van verwytingen, Scheldnaamen of die partydigheeden aanduiden het zij door Woorden of daaden-
als mede ook onder voorwendsel van te Vieren Vrolijkheid, ofte onder welke benaminge ook de goede Burgerij eenig geld aftepersen, ofte versoeken langs de Huizen, of ook wel op S’ Heeren Straaten te doen-
alles op eene gelyke Boete te verbeuren als Vooren, van de Eerste reijs, en arbitrale Correctie, voor die zig ten andermaale, daar aan zal hebben Schuldig gemaakt-
Zullende de Ouders voor hunne kinderen en de Voogden voor de zelver pupillen ten deese aansprakelyk zyn
En op dat hier van niemand eenige Ignorantie zoude kunnen pretendeeren, zal deese op de respective Dorpen den Burg, Oude Schil en Koog werden geaffigeerd, om te Strekken naar behooren
Aldus Gekeurd, Geordonneerd en van den Raadhuyse van Texel Gepubliceerd Heden den 7 Maart 1789
Ter ordonnantie als boven by mij adj. Secretaris
WRomans

N. 87 Advertentie
Schout, Burgemeesteren en Scheepenen van de Eilande Texel hebben goedgevonden alle en een iegelyk te gelasten, omme geduurende de Heuchelyke aankomst en Verblijff op Texel van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince Erffstadhouder, geene Schietgeweeren, Pistooltjes of diergelyke, veel min eenige Vuurwerkjes hoe ook genaamd afteschieten nog aftesteeken direct of indirect
Alles op de Boetens, als by de Eilands Keure tegens het Schieten, breeder staat geexpresseert en uitgedrukt-
Aldus Gearresteerd en Geordonneerd op de Raadhuyse van Texel, den 31 Junij 1789
Ter ordonnantie als boven by my Secretaris
Cornelis Maronier


BATAAFSE REPUBLIEK
Hat land werd weer bestuurd op de oude manier, aan veel problemen werd niets gedaan. Het duurde dan ook niet heel lang, voor het tij opnieuw keerde.
In de zeer strenge winter van 1794-1795 veranderde veel. De stadhouder vertrok, de Bataafse republiek werd uitgeroepen. Op Texel hoorde men daarvan pas toen het al weken daarvoor gebeurd was. De vaart was gestremd wegens ijsgang in het Marsdiep.

In 1795 kwamen de Patriotten opnieuw aan het bewind. Zij probeerden allerlei dingen te veranderen en verbeteren, waar de Oranjeklanten geen boodschap aan hadden. Die moesten zich nu beperken tot lijdelijk verzet. De gebeurtenissen van 1785-1787 waren nog lang niet vergeten, bleek toen in 1798 alweer een nieuw bestuur opkwam.

Weg met Orange bedienden! 1798
Na 3 jaar Bataafse Republiek was de eenheid in de nieuwe politieke verhoudingen ver te zoeken. Op 22 januari werd door een staatsgreep ‘de noodzakelijke een- en ondeelbaarheid’ ingevoerd. De nieuwe regering (het Intermediair uitvoerend Bewind) stelde nieuwe regels in. De oude patriotten werden alsnog vervolgd.
Het ‘gezuiverde’ College van de Nationale Vergadering verklaarde zichzelf tot Constituerende Vergadering en benoemde een ‘intermediair uitvoerend bewind’ van 5 leden. De Eed van afkeer van het stadhouderlijk bestuur, federalisme, aristocratie en regeringsloosheid moest worden gedaan door degenen die hun betrekking wilden behouden. Wie die Eed niet wilde doen kreeg geen Stemrecht.
De Gemeenteraad van Texel voerde trouw de nieuwe regels in, zoals ze bij elke verandering deed. Het voornaamste was nu om alle ‘Orange bediendens’ te ontslaan. Dat waren ambtenaren die geen goed patriot waren.
Daar de Wet niemand veroordeeld om zyne woorden, maar wel om zyne daade hebben wy voor onwaardige verstaan, alle die in 1787 zig hebben schuldig gemaakt aan vervolginge hunner MedeBurgers, die met hun in politicque denkwyze verschilde, en zulks door woorden of daden, direct of indirectelyk getoond, en tot op den Huydige dag toe, het zelve nog opentlyk beleiden’. Het ging dus ook om woorden.
Niet elke ambtenaar die aangeklaagd werd had iemand lastig gevallen. Men keek daarbij niet alleen naar het politiek correcte, maar ook naar het zedelijke gedrag van de verdachte ambtenaren, wat eigenlijk niet de bedoeling was (zie Klaas Visser).

Inmiddels vond men in Den Haag dat de nieuwe wind lang genoeg had gewaaid.
Winkler Prins: Zo kon op 12 juni 1798 de tweede illegale ommekeer plaatshebben, een paleisrevolutie: de door het Uitvoerend bewind zelf aangestelde agenten of Ministers waren binnen enkele maanden tot de overtuiging gekomen, dat het fungerende Bewind steeds meer de gevaarlijke trekken van een dictatuur ging vertonen en tot een bestuurlijke chaos leidde. Uitvoerend Bewind onder voorzitterschap van Gogel. Verkiezingen voor een Vertegenwoordigend Lichaam conform de Grondwet.

Op Texel was men juist flink gevorderd met de ontslagprocedures, maar nu moest het allemaal weer anders. De ontslagen personen wilden hun werk terug, wat weer vervelend was voor hun net aangenomen opvolgers. Tot in 1799 hield het Texelse gemeentebestuur vast aan het ontslag van twee oranjegezinde turftonsters. Waarom juist deze eenvoudige arme vrouwen het leven moeilijk werd gemaakt- zij hadden zich alleen met woorden Oranjegezind betoond!

Verkiezingen
Er moesten eerst nieuwe verkiezingen worden gehouden, waarbij alleen goedgekeurde personen hun stem mochten uitbrengen. Wie mee wilde doen aan deze stemming moest een verklaring doen (de tegenswoordige ordre van Zaken te zyn toegedaan) en het Stemregister tekenen. Daarop werd gestemd over het Ontwerp van Staatsregeling- in feite de eerste Grondwet.
Er waren over Texel ‘in het geheel by de Stemming opgekomen 175 persoonen- waar van 147 Stemmen voor en 28 tegens het Ontwerp van Staats Regeling’.
Tegenstemmen was niet zonder risico bij een niet-anonieme verkiezing. Veel Texelaars hielden zich erbuiten.

Na deze eerste schifting van goed en fout bij de vaststelling van het Kiesregister werden de bekende vasthoudende Oranjeklanten aangepakt. Bij de selectie van die mensen werd omschreven wat zij hadden misdaan. Heel interessant!
Een bijzonder probleem voor Texel was de moeilijkheid om sollicitanten van buiten voor de openvallende posten te krijgen. Het was altijd al erg lastig om vroedvrouwen en onderwijzers te vinden die op zo’n afgelegen eiland wilden komen werken en nu, bij deze gedwongen ontslagen, zou het haast ondoenlijk zijn. Zo ver kwam het ook niet, door de snelle verandering van het beleid.


NOTULEN van de gemeenteraad met betrekking tot dit onderwerp
De Missive aan de Agenten van het departement van het district van ’t Noorden, thans in S’ Hage of daar verwagt wordende, luide aldus-
MedeBurgers!
Hier by Copie authenticq uit het Stemregister deezes Eilands, waar uit UL kan zien, hoe veelen en welke Burgers de Verklaaring op den 16 deezer Maand voor ons gedaan, en die met hunne Naam teekening geconfirmeerd hebben
Wy voegen ‘er by een Lyst, van de door ons opgeroepene dog niet verscheene zyn, met de reedenen, van zommigen ook onse bedenkelykheeden, ’t geen oorsake was, waaromme wy van hen de Verklaring niet hebben kunnen afneemen, en over welke het ons aangenaaam zoude weesen Uwe gedagten spoedig te weeten, ten ende zo geoordeeld wierd die te moeten toelaten, aan dezelven hun Stemregt nog den 23e te doen uitoefenen
Heil en Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ordonn. van deselve (get) WRomans Texel 18 April 1798

Lyst der Stemgeregten Burgers op Texel
Aan den Burg
Adam Kalf, Poulus Roeper, Reier Kikkert, Hendrik Jansz Groot, Pieter Scheepers, Meindert Weeseman, Reier Zym. Dirk Reyndersz, Klaas Smit, Frans Roos, Geert Machielsz, Pieter Sybrandsz Keyser, Jan Cornelis Petten, Jan Fransz Ratelaar, Jacob Jelisz Verberne, Jan van Heerwaarden, Hendrik van Heerwaarden, Cornelis Koeman, Cornelis van Heerwaarden, Cornelis Tulp, Pieter Jacobsz Verberne, Frans Ratelaar, Arie Hillebransz Graaf, Pieter Jacobsz Keesom, Jan Rense, G.C.W. Reinbach, Symon Dyt, Simon Gerbrandsz Zoetelief, Andreas van Weerd, Antonie de Groot, Jan Burger, Jan Scheepens, Pieter Huysman, Symon Kwast, Gerrit Ponse, Gerrit Kooyman, Cornelis P. Verberne, Gerrit Hartog, Jacob Jansz Verberne, Cornelis Huysman, Cornelis Vlaming, Jacob Jansz Verberne, Pieter Hassing, Hendrik Dyt, Cornelis Ryndersz, Isbrand Scheepers, Cornelis Zoetelief, Symon Zoetelief, Jacob Pietersz Verberne, Hendrik H. Dekker, Jacob Nieuwenhuysen, Willem Verberne Janszoon, Symon Verberne Jansz, Jan Pietersz Verberne, Albert Keyser, Willem Weeseman, Jan List, Sybrand Koning, Govert van Oosten, Cornelis Petten, Pieter Lindgreen, Floris Spin, Jan Star, Hendrik Ab. PLavier, Reindert Dirksz, Albert Koning, Pieter Andriesz, Dirk Kerssemaker, Cornelis D. Zym, Lammert Stam, Pierre le Brun, Dirk M. Spreeuw, Cornelis Jansz Verberne, Martinus Langeveld, Adam Kukulus, Antonie Makkenberg, Gerrit Hendriksz Dyt, Cornelis D. Dyt, Albert Gorter, Albert Ran, Ryer Cornelis Dyt, Ryer Hendriksz Dyt, Jan Cornelis Dyt, Dirk Ryersz Kooyman, Jan H. Bruin, Arie Gielis, Willem Hin, Jacob Hin, Abrah. Hendr. Plavier, Poulus Kikkert Alb, Jacob Karsman, Arend Zutphen, Gerrit Liedmeyer, Jacob Dyker, Simon P. Graaf, Klaas Vermeulen, Willem Romans, Jacob Disper, Jan Jansz Bakker, Jan Groef, Gerrit van de Wiele, Cornelis Witte, Jan Kleij, Dirk Ooykaas, Andries Zutphen, Dirk Jansz Spreeuw
Aan het Oude Schil Jan Willems Zoetelief, Cornelis C. Buysman, Pieter Cornelisz Kooy, Cornelis Ryersz Molenaar, Jan C. Buysman, Gerrit Jacobsz Buysman, Theunis van der Wielen, Jan D. Gomes, Gerrit G. Timons, Cornelis D. Jonker, Hendrik A. Burger, Hendrik A. Gielis, Jan Stolte, Albert Veeger, Jan W. Gomes, Jacob Buyskes, Frans Philippus, Ryer Gomes, Willem Visser, Klaas Groot, Jan Verberne Junior, Klaas Gomes Cornelisz, Cornelis W. Ran, Klaas Smit, Jan Ryersz Molenaar, Cornelis Pronk, Hendrik Latje, Dirk Gomes, Hendrik van de Schans, Aarje van der Schans, Hermanus de Bruyn, Ryer Kuiper, Abraham Wentel, Jan Buyssekool, Jacob Veldhuys, Ryer Daalder, Simon Boon, Gerrit Timons d’oude, Simon Buyssekool, Benjamin Visser, Jan de Wyn, Ryer Huysman, Cornelis Latje, Jacob de Vaan, Jan Pietersz van der Wiele, Cornelis Spreeuw, Dirk de Vaan, Jan Ryersz Smit
Aan de Waal Jan Wilkes, Gerrit Sluysman, Fred. Jansz Kooyman, Jacob Jansz Wilkes, Jan P. Eelman, Aris Beemer, Teeke van Grouw, Jacob P. Breeroe, Hertje Dogger, Jan P. Bakker, Jan P. Ran
Aan Oosterend Cornelis Hendr. Bakker, Jan Otto, Johannes Hopman, Biem Dekker, Gerrit Rosendaal, Hertje Zwart, Pieter Keyser, Cornelis Kwast, Barend Kuyper, Aarjen J. Dyksen, Jacob G. Eelman, Aris G. Eelman, Gerrit Busschelman, Cornelis Luijtsz, Maarten Zuydewind, Hendrik J. Groot, Reyer Koning, Pieter Hin Cornelisz
Aan de Hoorn Jan Witte, Isbrand Metselaar, Johannes Schoonberg, Jacob Schoonberg, Willem Byl, Pieter Sluys, Maarten Daalder, Jan P. Knaap, Cornelis List, Tjalling van Grouw, Cornelis Klaasz Swart, Jacob Cornelisz Boon, Dirk Symonsz Daalder, Pieter Alb. Kikkert, Sach. Schoenmaker, Nan Schoenmaker, Gerrit Dyt, Jan Gerritsz Dyt, Hendrik Corn. Smit, Cornelis D. Dyt, Aarjen Jh. Dekker, Jacob Schraag, Frans Witte, Pieter M. Griek, Jan Leend. Daalder, Willem Admiraal, Jan Goole
Aan de Koog Jan Gerritsz Spigt, Jan Ariesz Spigt, Hendrik Glasvoort, Arie D. Eelman, Aris D. Eelman, Arie Veenboer, Jan Pronk, Klaas Keesje, Cornelis J. Keesje, Cornelis J. Keesje d’Oude, Arie Spigt, Pieter H. Keesje, Pieter C. Boon, Cornelis C. Keesje d’oude, Isbrand Wuijs, Willem Zoetelief
Bovenstaande Lyst nagezien en geene aanmerking gevonden hebbende, tekenen wy Uw Lieden Medeburgers
Alb:Form: Gorter en J.J. Brandenburg

Maandag den 23 April 1798
het Vierde Jaar der Bataafsche Vryheid
Agtervolgens de Proclamatie der Constitueerende Vergadering representeerende het Bataafsche Volk, van dato 27 Maart 1798 betreffende het Stemmen over het aangeboden Ontwerp van Staatsregeling in de Grondvergaderingen, by Art. 12 bepaald, is alhier op Texel in de 10 naarvolgende Grondvergaderingen, door de opgekomene Stemgeregtigde Burgers, onder bestuur van de daar inne benoemde Stemopneemers, de volgende Stemming geschied:

Burg Grondvergadering N 1 op het Raadhuys, waar in opgekomen waaren 31 persoonen, benoemd tot Voorzitter Symon Jansz Quast, Secretaris Jan P: Verberne, Stemopneemers Hendrik Dekker, Gerrit Kooyman en Ryer Kikkert,
van welke 25 zig verklaard hadde voor en 6 tegen hetzelve Ontwerp
Grondvergadering N 2 in de Gereformeerde Kerk, waar in opgekomen waaren: 26 persoonen, benoemd tot Voorzitter Jacob Karsman, Secretaris Reyndert Dirksz, Stemopneemers G.C.W. Reinbach, Albert Koning, Hendrik Dyt
Van welke 20 Stemmen voor en 6 tegen het Ontwerp verklaard hebben
Grondvergadering N 3 in het School waar in opgekomen waaren 28 persoonen
Benoemd tot Voorzitter W. Romans, Secretaris W. Verberne, Stemopneemers Poulus Kikkert Alb, J. Star, Martinus Langeveld
Van welke 25 Stemmen voor en 3 tegen het ontwerp waaren.
Oosterend Grondvergadering N 4 in de Gereformeerde Kerk waarin opgekoomen waaren 7 persoonen, benoemd tot Voorzitter Cornelis Hendriksz Bakker, Secretaris Johannis Hopman, Stemopneemer C. Kwast
Van welke 4 Stemmen voor en 3 Stemmen tegen het Ontwerp waaren
Grondvergadering N 5 in het School waarin opgekomen waaren 5 persoonen, benoemd tot Voorzitter G. Roosendaal, Secretaris Aris G. Eeleman, Stemopneemer Jacob Brouwer
Van welke 4 Stemmen voor en 1 tegen het Ontwerp waaren
Oude Schil Grondvergadering N 6 in de Gereformeerde Kerk, waarin opgekomen waaren 18 persoonen, benoemd tot Voorzitter Jb. Veldhuys, Secretaris Arie van de Schans, Stemopneemers Cornelis Jonker, Abrah. Wentel en Gerrit Timons
Van welke 18 Stemmen voor en geene tegen het Ontwerp waaren
Grondvergadering N 7 in het School waarin opgekomen waaren 19 persoonen, benoemd tot President Hendrik Burger, Secretaris Symon Boom, Stemopneemers Jan Verberne Junior, Jan Willensz Gomes en Klaas Smit
Van welke 18 stemmen voor en 1 tegens het Ontwerp waaren
Hoorn Grondvergadering N 8 in de Gereformeerde Kerk, waarin opgekomen waaren 13 persoonen
Benoemd tot Voorzitter Cornelis Klaasz Zwart, Secretaris Cornelis D. Dyt, Stemopneemers Maarten Daalder, Willem Byl, Gerrit Dyt,
Van welke 13 Stemmen voor en geen tegen het Ontwerp waaren
Grondvergadering N 9 in het School waar in opgekomen waaren 13 persoonen, benoemd tot Voorzitter Jacob C. Boon, Secretaris Jan Schoonberg
Stemopneemers Jan Pieters Knaap, Isbrand Metselaar en Cornelis Jac. List
Van welke 13 Stemmen voor en geen tegen het Ontwerp waaren
Koog Grondvergadering N 10 in de Gereformeerde kerk, waar in opgekomen waaren 15 persoonen, benoemd tot Voorzetter Jan Arisz Spigt
Secretaris Jan Pronk, Stemopneemers Hertje Dogger, Jan G. Spigt, Klaas Keesje
Van welke 7 Stemmen voor en 8 tegen het Ontwerp waren.


ALLEEN WAARDIGE VADERLANDERS
Vergadering 24 April 1798
De precident steld voor, daar men gehouden is alle Orange bediendens van hunne posten te ontzetten- omme ook Regenten van het Weeshuys te laten versoeken, dat zy Poulus Pietersz Kikkert als Kerkmeester zullen removeeren- en daar voor een ander waardig Vaderlander aantestellen- Geconcludeerd-

Na de verandering van 18 juni moest men opnieuw verkiezingen houden. Daar was weinig belangstelling meer voor. Wat moest de gemeente doen?

Extra Vergadering 25 Junij 1798

present alle de Leeden
S’ Maandags avond 8 uuren
Ingekomen de publicatie van het intermediair uitvoerend bewind der Bataafsche Republicq dato 18 Junij 1798- als meede aanschryving van het administratief bestuur deeses voormalige Gewest Holland dato 19 Junij 1798, inhoudende decifratie nopens het geene geobserveerd moet worden, by de opkomende Burgers omme zig in het Stemregister te doen inschrijven, ingevolge de Staatsregeling met Last omme de Stemregisters op Nieuw te doen openen, en zulks met de meeste mogelyke spoed, ten einde de Grondvergadering op den 10 July aanstaande behoorlyk kunnen worden gehouden-
Waarover gedelibereerd zynde: is geresolveerd: alvoorens te melden, dat men geadverteerd hebbende dat die geene welke vermeende Stemgeregtigde te zyn volgens de Staatsregeling versogt wierde optekomen, hebbende men daartoe gevaceerd van den 8 tot 13 Juny- zonder dat ‘er tot ons Leedweesen byna opgekomen waaren-
ten anderen: of men die Lieden, welke naar de Helsche Omwenteling van 1787 en 1788 door het inslaan van glasen, Geldafpersinge, verjaging en verder moedwil aan de Patriotten bedreeven, dog die zig na 1795 het zy uit vrees, of om dat men hen in ’t oog hield, onder de hand voor Oranje gedroegen, nogthans moet toelaten.
Ten derden: en daar men zo veele dagen bereids gevaceerd had, of men evenwel nog de Stemregisters moet openen op een en ander onverwyld antwoord versoekend-

De Missive aan ’t Intermediair uitvoerend Bewind der Bataafsche Republicq luide aldus
MedeBurgers
Wy hebben niet geaarzeld naar dat de publicatie van het uitvoerend bewind van 10 Mey 1798 alhier gepubliceerd en alom geafigeerd was, by publique advertentie, alle ende een iegelyk verwittigd en uitgenodigd, omme onverwyld, daar de Stemregisters geopend waaren voor alle Burgers welke volgens de 2 Titul der Acte van Staatsregeling vermeende de bevoegtheid van Stemgeregtigde te bezitten, zig te doen inteekenen, en expres daartoe gevaceerd van den 8 tot 13 deeser maand Juny ingeslooten- dan hoe aangenaam gelyk wy opentlyk betuigen het ons zoude geweest hebben, dat men van zyne dierbaare belangens als de Uitoefening van het Stemregt is, gebruyk zoude maken, zyn ‘er tot ons grievende Smert maar een zeer gering aantal opgekomen; ofschoon wij geene uitzondering maakte, dan alleen van de zodanige, die by de 2 Titul voornoemt zyn uitgeslooten, of Art. 15 bekend stonde by ons, openbaare aanhangers te zyn- gelyk ook die welke door hun onzedelyk gedrag, ons daartoe onbevoegd oordeelde.
Wy versoeken dus, daar wy Uwe publicatie van den 18 deeser voor ons hebben, dat het Uw behaagen ons te elucideeren-
Eersten: of wy op Nieuw de Stemregisters moeten openen, en al weer aan de Burgery kennis geeven, dat wy daartoe zullen vaceeren, omme dezelven optewagten tot het doen der inschryvinge-
En ten andere: daar de Wet zig alleen uitstrekt tot daden en nimmer tot gevoelens, hoe wy de hier volgende woorden moeten verstaan?
“dat wy geen andere Burgers voor uitgesloten zullen houden, dan de zodanige, die zig in en door hun Burgerlyke gedragingen, nog op dit ogenblik en alzo na de Omwenteling van den Jaare 1795 openbaare aanhangers van het Stadhouderlyk en foederatief bestuur &z betoond hebben te zyn”
Of wy dus ook moeten toelaten, de zodanige die in en na de Helsche Omwenteling van 1787 geweldadige en aanzienlyke Geldafpersingen, Glase inslaan, ene andere verregaande bedreigingen en moedwilligheeden aan de Patriotten hebben gedaan, en daar zy geen tegenstand vonden, met verjaaging en vervolging van zommige hunne tomelose driften al te jammerlijk hebben uitgeoefend.
Hoe zeer deselve naar de Heerlyke Ommekeer van Zaken in 1795 uit loutere vrees, en om dat men hen in ’t oog hield, zig opentlyk stil gedroegen, daar zy nogthans in ’t geheym of als zy onder haare Vrienden waaren, Oranje den Lof toezwaaide en ons vervloekte-
Gelyk ook dezulken die in 1795 om al het voorschreeve van hunne posten zyn ontzet, dog zig nader niet opentlyk hebben laten zien-
Het zal ons MedeBurgers tot byzonder genoegen verstrekken, zo wy op een en ander een spoedige antwoord mogen hebben, en betuige met alle agting ons te noemen naar toewensching van
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 26 Junij 1798

Oud zeer (maar goed dat men op Texel geen guillotine had)
Het weigeren van oranjegezinde en andere onwaardige stemgerechtigden:
Vergadering 6 July 1798
present alle de Leeden demto A. Koning
Vrydag mogen 9 uuren
Thans gevaceerd zynde, tot het opwagten van die geene dewelke vermeenen volgens de Staatsregeling geregtigd te zyn, omme als Stemgeregtigde Burgers zoo de Verklaring afteleggen en in het Stemregister te doen inschryven- zyn binnen gekomen een groot aantal; dog van welke de volgende geweigerd zyn; op fundament dat de wet zig alleen uitstrekt tot daden nimmer tot gevoelens, als:
Klaas Visser- vraagt schriftelijke reeden- geaccordeerd- uit hoofde van zyn onzedelyk gedrag, hetgeene tot gevolg heeft gehad Dissolutie van zyn Huwelyk-
tegens welke weigering den Burger M. Langeveld als Schout heeft geprotesteerd:
uit hoofde daar het afleggen van de Verklaring en het doen inschryven in het Stemregister geschieden moest ingevolge aanschryving van het Intermediair Uitvoerend Bewind ingevolge de 2 Titul der acte van Staatsregeling, en in deselve Titul zoortgelyke als Klaas Visser niet gevonden word-
Theunis Jansz van der Sterre- geweigerd- idem- als zig schuldig gemaakt hebbende in 1787 aan gewelddadigheeden en vervolgingen zo aan de Patriotten als aan derselver Huysen-

De Stemgeregtigde Burgers Jan Bakker de Jonge, Pieter Visman, Jan Pietersz Bakker, Pieter Dirksz Daalder en Arie Dyksen, versoeken: daar de laaste advertentie tot oproeping der Pretense Stemgeregtigden maar zeer kort tyd geleden eerst gedaan is, en daar ‘er maar by bepaald was, dat de Municipaliteit daartoe 1 dag vaceeren zou, en ‘er veelen op dit Eiland waaren, welke ‘er niet eens van wisten- dat het alom op de dorpen zelfs van daag nog by Bekkenslag mag worden omgeroepen, en dat men het Stemregister zo lang zoude open houden als maar mogelyk was- ten einde niemand tegens wien geene wettelyke reedenen waaren, te versteeken van zyn Stemregt-
Hier over in tegenswoordigheid dier Burgers gedelibereerd zynde: is geresolveerd nog Heeden by bekkenslag de Burgerij opteroepen, omme zig in het Stemregister te komen inteekenen, als meede gemerkt de aanstaande Grondvergaderingen op de 10e deezer, en dat ‘er noodzakelyk eenige tyd vereijscht word, omme die te regulen en Stembilletten rond te brengen, op mogen nog zynde Zaterdag den 7e tot het opwagten der pretense Stemgeregtigden te zullen vaceeren-

Cornelis Hofstee Schoolmeester en Voorzanger aan den Burg geweigerd- vraagt schriftelyke reeden- geaccordeerd: als in 1787 en 1788 geweest zynde de vervolger van de Vaderlandsche Leeraar Jacques Dozy-

Pieter Arisz Sunderdorp, geweest zynde Postmeester aan ’t Oudeschil geweigerd, idem: als zynde geweest, een meedeHoofd der Krygsraad van Oosterend in 1787 die de Patriotten vervolgde, meede deel gehad aan het wegjagen der Schout Buyskes- tegens de Groote Omwending van 1795 en in dat jaar omme zyne gedragingen voorschreeve ook geremoveert als postmeester-
Symon Snooy, geweigerd, vraagt schriftelyke reeden- geaccordeerd: na de overgang van Utregt in 1787 aan den Burg geweest tot het pleegen van verregaande vexatien en gewelddadig heeden aan de Patriotten-
Meyert Snooy, idem: geattaqueert hebbende omme het Patrottismus de Burger S. Keyser in 1787-
Jan Schagen, geweest zynde Assistent by de Gemeene Lands Middelen alhier, geweigerd, idem: als geweest een Meede Vervolger der Patriotten in 1787 en 1788 tot een blyk zyner verkleefdheid aan Orange in 1795 nog het portrait van de Prins boven zyn voordeur- tegens de groote omwending blykens de beEedigde verklaring daar van zynde- en om dat alles geremoveerd als Assistent der Gemeene Middelen voorschreeve-
Meiert Blom, idem: als in 1787 aan den Burg gewapend geweest tot geldafpersing van de patriotten-
Dirk Cornelisz Kok, aan ’t Oude Schil idem geweigerd: als in 1787 een vervolger geweest zynde der Patriotten, en dezelve feytelyk geattaqueerd-
Cornelis Dirksz Kok, meede als hier boven en in 1787 ook in de Nagt voor de laaste december denzelve gewapenderhand aan den Burg drinkgeld afgeperst, aan den Burg geweest omme Schout Buyskes van Texel te verjaage-
Coendert Mol, idem geweigerd, om dat hy Nagtroeper zynde, in 1778 oproepinge had gedaan bij Nagt- ook als een onwaardig bediende ingevolge de Instructie voor de Municipaliteit als Nagt & dagroeper aan ’t Oude Schil geremoveert-

Gecontinueerde Vergadering den 7e July 1798
present alle de Leeden
Zaturdag morgen 9 uuren
De Burger Martinus Langeveld, als Crimineele schout van Texel, en alzo spreekende in Naam des Bataafsche Volks- versogt aanteekening in de Notulen te doen als volgt: dat de persoonen op Gisteren van het Stemgregister uitgeslooten, uit hoofde van de Publicatie van ’t Intermediair uitvoerend Bewind der Bataafsche Republicq de dato 18 Juny 1798, aan hem niet zijn voorgekomen: dat tegens dezelve voldoende blyken van beschuldiginge ingekomen zyn- waaromme hij dus tegens deeze Weigering ex Officio moest Protesteeren; versoekende hier van aanteekening en dat in ’t generaal zo nu als in het vervolg zal verstrekken ter zyner decharge. Aangenomen voor Notificatie.

Vervolgens de Vergadering overgegaan zynde tot opwagting der pretense Stemgeregtigde zynde de volgende geweigerd
Poulus Pietersz Kikkert, afslager van de Visch aan de Burg- vraagt schriftelyk bewys- geaccordeerd: geweest zynde meedeHoofd der befaamde Krygsraad aan Oosterend in 1787 tot vervolging der Patriotten, hebbende deel gehad aan de Geldafperssingen in 1787 en 1788, ook zelve zulks in persoon aan de Waal gedaan- als een onwaardig amptenaar volgens de Instructie der Municipaliteit geremoveert als Vischafslager-
Jan Cornelisz Boon, Meester Smit aan den Burg, idem: geweigerd uit hoofde van vervolging tegens de Patriotten Steenbergen en Dozy in 1787, alsmeede niet gerehabiliteerd door zyne Crediteuren-

De Stemgeregtigde Burger Pieter Vermeulen geeft kennisse, dat zyne Oom Charlo Gravius Deurwaarder van de Gemeene Lands Middelen, meede verlangde de verklaring te doen, en zig in het Stemregister te doen inteekenen: dog daar zyne hooge Jaaren hem beletten in deeze Vergadering in persoon te komen- versoekt te mogen weeten hoe zig te gedragen- in advys gehouden

Reyer Lakeman, geweigerd uit hoofde: dat hy door zyne gedragingen en gesprekken toond, tegens de Groote Omwending van 1795 te zyn- en heeft deselve verklaard, hier in te zullen berusten-
Willem Schagen geweigerd, idem: uit hoofde hij meede een van de Eerste is geweest die gewelddadigheden in 1787 aan het Huys van de Patriot Steenbergen heeft gedaan- na de Overgang van Utrecht schietende met een pistool en makende een woest geschreeuw van Orange bove, aan den Burg langs straat-
Hendrik du Gordyn, verwer en Glasemaker aan den Burg geweigerd, idem: als een meede vervolger der Patriotten in 1787 en oprigter van de groote Erepoort aan den Burg, de laaste december 1787 by welkers oprigting een aantal gewapende van Oosterend en Oude Schil hebben geadsisteerd en hetgeene oorsake was tot de gewelddadige agressie aan de persoonen en Huysen der Patriotten aan den Burg, in die schrikvolle Nagt-
Hendrik van der Merct, in 1787 Commissaris Extra ordinair van de Monstering en Commies ter Recherche, geweigerd uit hoofde: daar de befaamde Krygsraad in 1787, die vervolging deed aan de Patriotten ten zynen Huyse, ook met hun aan Oosterend veelvuldige Conferentien hield, aan de Burg in September 1787, als wanneer het gewapend Volk van ’t Oude Schil, de Patriotten geld afpersten, die hy wyn ten beste gaf, een yverig en geseleerd Voorstander van Geweld, blykens onder anderen, het doen afhalen van het bekende Vaatje Engelsch Bier, door zyn gesubordonneerders, wiens daden en handel tegens de Patriotten hy voorstond en goedkeurde- omme al het welke: daar hy geconsidereerd wierd, als een Hoofd van de Vervolgers, hy in 1795 van zyne posten als Commissaris Extra ordinair en Commies ter Recherche is geremoveerd geworden-
Simon Kikkert, in 1787 Geregtsbode van Texel, ook Herbergier aan den Burg- in wiens Huijs de Versameling was van de berugte Krygsraad van Oosterend in 1787- die de Patriotten vervolgde, en meede een vervolger geweest; ook in de feytelyke nagt van de Laaste december 1787, wanneer Schout Buyskes en zyn Huijs wierd gehaald, en door de woeste hoops volk die daar waaren, gedwongen wierd, S’ anderen daags Texel te moeten verlaaten-
Cornelis Kikkert, koekebakker aan den Burg, geweigerd, idem: daar hy bekend staat geheyme aantekening gehouden te hebben van de Gezegdens der Patriotten in 1787 daar van verklaaringe gegeven aan de commissie van gecommitteerde Raden- en alzoo oorzaake geweest tot vervolging, ook eene der Gecommitteerdens bij de Krijgsraad van Oosterend in 1787 by de visitatie van het Huys der schout Buyskes, en het afhalen der Geweeren uit het Huys der Secretaris, en dus al meede een vervolger der Patriotten in 1787 en 1788 geweest-
Hendrik Cornelisz Boon dj: geweigerd: als hebbende toen hij armevoogd was in 1796 zig schuldig gemaakt aan ontvreemding van gelden ad pias causas hem toevertrouwd-
Pieter Cornelisz Timmerman van Oosterend geweigerd, idem: in September 1787 aan den Burg en met die van de befaamde Krygsraad aan Oosterend die de patriotten vervolgde, het Huys der Schout Buyskes gevisiteerd- de Geweeren mee naar het Raadhuys doen voeren uit het Huys van de Secretaris, en ook by het met geweld afhalen van de Secretaris papieren geweest-
Hendrik de Groot geweesene dienaar der Justitie, geweigerd, idem: als hebbende het burger recht deezes Eilands niet; ook over gedaane uitdrukkingen strydig de groote omwending van 1795-

Vergadering 18 September 1798
De Missive aan het zelve administratief bestuur was aldus
MedeBurgers!
Ter voldoeninge uwer resolutie van den 3 der voorige Maand Augustus en aanschrijving van den 11 deezer hebben wy de Eer UL kennisse te geven-
Dat by de Instructie ons door de Agenten tot reorganisatie der Municipaliteit in de maand Maart laastleden ter handen gesteld, en welkers naarkominge wy hebben moeten beEedigen, ons is gelast alle nutteloose of onwaardige plaatselyke amptenaaren en bediendens van hunne posten te ontzetten en dezelve met waardige en kundige Vaderlanders te voorsien-
Wy onze pligt vermeenen getrouwelyk naargekomen te zyn, zo wanneer wy de zodanige ontzet hebben- want daar de Wet niemand veroordeeld om zyne woorden, maar wel om zyne daade- hebben wy door onwaardige verstaan, alle die in 1787 zig hebben schuldig gemaakt aan vervolginge hunner MedeBurgers, die met hun in politicque denkwyze verschilde, en zulks door woorden of daden, direct of indirectelyk getoond, en tot op den Huydige dag toe, het zelve nog opentlyk beleiden-
Dezulken MedeBurgers by wien de Oude droessem nog dagelyks zigtbaar was, en door alles heen blonk, zyn het die wy als onwaardige voorwerpen afgezet hebben.
Omme te zien welke fraaye Voorwerpen zig onder de requestranten bevinden, hebben wy nodig gedagt Extract uit onze handelingen hier by te voegen, aan wien wy hunne beschuldigingen toen wy ze het stemregt weigerde, hebben ter handen gesteld- geen wonder dat zy die agterhielden, toen zy zig over ons aan de Agent van Justitie beklaagden-
En daar men vertrouwt, dat uit het pars het totum kan afgeleid worden- durven wy vryelyk de beoordeeling der overige requestranten, aan de meerdere verligte wysheid Uwer Vergadering overtelaten-
Wy zyn naar toewensching van
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 22 Sept. 1798

Vergadering 30 October 1798
Aan het zelve Intermediair administratief Bestuur
MedeBurgers!
Hoe hard het ook vallen rekenschap te moeten doen, van eene pligt die ons eene beEedigde Instructie oplag, zo zullen wy by deese opgeeven de reedenen waarom de Voorwerpen die wy van hunne posten en met het hoogste regt removeerden, en die zig tot herstel bij requeste aan de Agent van Justitie vervoegde niet weder hebben kunne herstellen: daar wy van veelen deselver daden niet alleen proefondervindelyk getuigen zyn geweest, maar over welke de Burgery zig ook schriftelyk geaddresseerd heeft-
Inde eerste: zullen wy Poulus Pietersz Kikkert gewesene Vischafslager beginnen, en daar van overleggen bove eener geregtelyke verklaring in 1787 met byvoeging dat naar de omwenteling van die tyd zyn gedrag volkomen aan de Verklaring beantwoorden; daar hy zig alom sterk deed gelden, onder anderen in November van datzelve Jaar, met veele anderen onverlaten in de Herberg de Vergulde Kikkert aan den Burg, de geweezene Secretaris deeses Eilands Jacobus van Steenbergen uit zyn huijs by hem hebbende doen roepen, en op eene Vexatoire wijs gedwonge: dat hij deszelfs portrait waarop ter zijde en relief geschilderd waaren, de Gebroeders Jan en Cornelis de Wit meede moest brengen- dat dien Burger hier aan moetende voldoen, de verregaandste mishandelingen onderging, eindelyk met Levensgevaar nog ontzet en uit hunne handen geraakte-
meenigte van andere wandaaden, als een der Hoofde geweest zynde, van de Verfoejelyke Krygsraad aan Oosterend, afpersingen van geld als andersints, zullen wy niet aanhalen, dit zoude al te omslagtig worden; de Burger S: Keyser lid uwer vergadering, kan met een aantal geloofwaardige dit bevestigen, daarbij de Vermoedens van ontrouw in zyne post, sterk overgegeven aan delauches die lang den aandagt van Veelen gaande hielden, dit alles deed hem als een onwaardig voorwerp beschouwen-

de geweesene Assistent by de gemeene Middelen Jan Schagen, zullen wy passeeren, als om zyn gehouden gedrag, by het administratief Bestuur van Holland, zelve (waar van de bewysen zyn overgelegd) uit zyn post gezet-

Cornelis Disper geweesen Omroeper wierd in 1787 om zyne Orange en Slegter conduites geremoveerd, dog na de omwenteling in dat zelve Jaar weder hersteld- na de gelukkige Keer van zaken in 1795 zyn gesprekken en vertrouwelyke ommegang met de Orange Vrienden niet verbergende, daar en bove zig aan verregaande dronkenschap en debauche schuldig makende, heeft men hem als meede als onwaardig afgezet-

Dirk Jansz Bakker Turftonder en nagtroeper is altoos een vuurig voorstander van Orange geweest, daar en bove de beschuldigingen van de Burgery 1 April 1798
“ Dirk Jansz Bakker heeft na de omwending in ’t Jaar 1787 gezegd: “men kan de Patriotten nu dryven als Schapen en Koejen”. Zyn Meester Jan Schagen betoonde die tyd nog Barmhartigheid, maar hy wilde die met geweld wegdryven, dus een Orange Man, die zeer kwaade uitdrukkinge deed-

Dirk Cornelis Kok Vischafslager aan ’t Oudeschil zyne beschuldigingen zyn: dat hij voor en na de omwending van 1787 zig altoos geseleerd Orange vertoonde; dat hy uit hoofde van het Patriottismus hat Lid uwer Vergadering S: Keyser met het Mes feitelyk attaqueerde en door zyne aanheffing oorsaake gaf, dat deselve op de publicque weg mishandeld wierd-

Coendert Mol dag en Nagtroeper, zyne beschuldigingen zyn als vooren; altoos voor Orange- gewapend aan den Burg in 1787 geweest omme de patriotten geld aftepersen- als nagtroeper die gehouden was de streek van de wind te roepen- riep hy rustverstoorend de wind is Orange!

Aaltje Aris Sunderdorp Turftonster en postloopster- altoos zeer ieverig van Oranje, zelfs na den Jaare 1795, ook opentlyk na haare remotie aan een der Leeden van de Municipaliteit beleidende nooit van haare verkleefdheid aan Oranje afstand te zullen doen-

Geertje Willems Flens Huisvrouw van Cornelis Smit, Turftonster, meede altoos sterk Orange, zo voor als na Zoortgelyke posten altoos waargenomen zynde, door behoeftige weduwe, die geen bestaan hadde- vermeende dese Municipaliteit uit hoofde haar Man een Loots was in S’ Lands dienst, die dagelyks geld won, met haar postje aan een behoeftiger weduwe te moeten voorsien en dus haar als een onwaardig voorwerp te moeten removeeren-

Tryntje Jans wed. Klaas Brouwer, Turftonster aan Oosterend, altoos sterk Orange, en dit door woorden meenigvuldig aan den dag gelegd, zo in 1787 als na 1795, zo als genoeg kennelyk is; waarom als onwaardig beschouwd die vermeende niet te moeten hersteld worden-

Diaconen van den Hoorn als in alimentatie hebbende Jan van der Meer en Arie Koger, de Eerste dagroeper en de tweede Nagtroeper- ook Dieuwertje Koopman, Vroedvrouw aan Oosterend
Wat de eerste aangaat, is een Man tegens de 80 Jaaren, afgeleefd, kwalyk van uitspraak, slegt van gezigt, hetgeene door zyne Ouderdom zo toenam dat hy ten eenemaale buiten staat was, zyn post waarteneemen,
De tweede een zwak gesteld en mank gaande, onbekwaam tot een Nagtwagt, ook zig aan pligt versuym schuldig gemaakt
De derde een Vrouw van hooge Jaare, waar door dikwerf buiten staat, in het uitgebreide district van Oosterend meenigmaal haare functie naar behooren waarteneemen- ten anderen: deels uit Ouderdom, deels uit onkunde, een en andermaal in gevallen geweest dat zy de Hulp van andere Vroedvrouwen hebben moest, waarby haare steeds durende gehegt en verkleefdheid aan Oranje, en dit door woorden en daaden aan den dag leggende, is zulks oorsaake men nodig had geoordeeld, om aldaar een andere Vroedvrouw te moeten aanstellen-

Wy vertrouwen Mede Burgers met deese gedetailleerde opgave en reedenen, waar van het meerendeel, uit eigene ondervinding kennelyk is, of door de Burgery ons schriftelyk ter hande gesteld, voldaan te hebben- en dat UL. als nu zullen gelieven te oordeelen, of de geremoveerde persoonen voorwerpen zyn, die verdienen, dat men ‘er meerder aandagt op vestigen-
In welke verwagting wy zyn, naar toewensching van
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 6 November 1798

Die aan de Agent van Policie, was van deese inhoud
MedeBurger!
Ter Voldoening Uwer aanschryving van de 28 der voorgaande maand, met terug zending van den requeste en verdere stukken van Klaas Visser, moeten wy daarop berigten- dat ofschoon de Schout van Texel tegens den Suppliant geene Crimineele proceduures heeft geëntameerd ter zaake van gecommitteerd overspel- nogthans de dissolutie van zyn Huwelyk ter zaake voorschreeve door een decreet van den regter alhier heeft plaats gehad- en dat ofschoon de Staatsregeling geen uitzondering van de Egtbreekers in het Stemregt maakt- vermeenen wy voor ons, dat wij de Braafheid geen hulde doen, zo wanneer wij hem toelieten-
Waaromme wy by onse resolutie van 6 Julij ll moeten blyven persisteeren
Wy zijn naar toewensching van
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 13 december 1798

Vergadering 24 December 1798
Ingekomen request en bylage van Cornelis Hofstee Schoolmeester aan den Burg aan den Eerste Kamer van het Vertegenwoordigend Lighaam der Bataafsche republicq wegens het weigeren van het Stemregt door de Municipaliteit van Texel, welk request en bylage door den Agent van Policie gesteld was in handen van de Municipaliteit voornoemd-
Is naar Lectuure van een en ander geresolveerd te persiteeren by de resolutie van 6 July 1798 ll- met byvoeging: dat de Vergadering uit het rapport gedaan door de Commissie geweest zynde tot onderzoek van wegens voormalige Gecommitteerde Raden van WestVriesland in 1788 op Texel het volgende gebleeken is:
“dat hy C. Hofstee aan die Commissie had ter hand gesteld, een Boekje getiteld ‘de Wysheid is de Zuyl der Vryheid’ door de predicant Jacques Dozij en Mr. G. Buyskes als Scholarchen geschonken aan een zyner discipelen- over welk Boekje genoemde Vaderlandsche Leeraar vervolgingen had moeten ondergaan, welke ook meede aanleiding hadde gegeven, dat hy voor zyn post had moeten bedanken- weshalven men om deese daad, en ook daar hij voor 1795 een yverig voorstander van het Stadhouderlyk Huys was, vermeende men hem zyn stemregt te moeten weigeren” en is de Secretaris gelast dit berigt ten spoedigste te expedieren-

Het berigt aan de Agent van Policie met te rug zending van de requeste van C. Hofstee was als volgt
MedeBurger!
Ter voldoeninge uwer aanschryvinge van den 15: deeser met toezending van de te rug gaande requeste en bylage van C. Hofstee, Schoolmeester aan den Burg alhier, omme ten spoedigste te dienen van berigt waaromme wy hem het stemregt hebben geweigerd-
Zullen wy de Eer hebben hier op te dienen- dat ons uit het rapport gedaan door de Commissie van Ged. Raaden van Westvriesland in der tyd geweest zynde op Texel het volgende gebleeken is-
Dat hy Hofstee aan die Commissie had ter hand gesteld, een Boekje getyteld de Wysheid is de Zuijl der Vryheid, door de predicant Jacques Dozy en Mr. G. Buyskes als Scholarchen geschonken aan een zyner discipelen- over welk Boekje gemelde Vaderlansche Leeraar vervolgingen had moeten ondergaan, welke meede ook aanleiding hadde gegeven, dat hy voor zyne post moest bedanken-
dat men over deese daad alleen, hem voor een vervolger van zyn Mede Mensch hield, ook daar hy voor 1795 een ieverig voorstander voor het Stadhoudelyk huys was, op grond van een en ander vermeend heeft, zyn Stemregt te moeten weigeren-
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 29 december 1798

Die aan ‘t het Intermediair administratief Bestuur des voormalig Gewest Holland
luide aldus
MedeBurgers!
UEd resolutie van 21 December ll door beletten communicatie van het Ys [het was een zeer strenge winter dat jaar] niet eerder in onze Vergadering gekomen zynde, dan den 8 deezer, hebben wy dadelyk door de weder aanstelling van Geertje W. Flens tot Turftonster aan opgemelde resolutie voldaan-
Dog betreffende Aaltje Aris Sunderdorp Turftonster en postloopster als meede: Tryntje Jans weduwe Klaas Brouwer Turftonster worden wy gedwongen te persiteeren by ons gedetailleerd berigt van 9 November ll zonder dat wy meerdere en geverifieerde reedenen kunnen bybrengen, maar wy vermeenen teregt deselve als onwaardig te hebben geremoveerd en daar door onze Eed getrouw te zyn gebleeven-
Om dat die Lieden tot op den Huydige dag voor openbaare aanhangers van het Stadhouderlyk bestuur bekend staan en onbewimpeld ‘er voor uit komen
Waaromme wy verhoopen dat Ul ons ten opzigte van deeze in geene verzoekingen zullen brengen, alzo wy vastelyk voorgenomen hebben, liever onse posten nederteleggen, als gemelde persoonen weder aantestellen-
Heil & Broederschap
De Municipaliteit van Texel voornoemt
Ter ord. van deselve (get) WRomans Texel 9 Jan. 1799

Vergadering 12 Maart 1799
Ingekomen Missive van de personeele Commissie uit het Intermediair administratief Bestuur de Borgers Bosse, Loosjes en Van der Goes geschreeven in den Haag den 6 Maart 1799- te kennen gevende: dat men geen genoegen neemt met het getuigschrift van den 2 deeser, nopens Aaltje Ariens Sunderdorp en Tryntje Jans wed. Klaas Brouwer, als speciale bewysen requireerende-
Te resribeeren dat men als nog bleef persisteeren by het over gesondene Getuigschrift en hebbende opentlyk na hunne Remotie aan de Leeden onser Vergadering verklaard, altoos openbaare aanhangers van den Stadhouder te zyn geweest, daar voor uittekomen, en daar zy daar voor by alle ende een iegelyk bekend staan- dat men dus Eed en pligtshalve gehandeld had in de remotie van deeze persoonen, en nimmer zoude overgaan, zodanige openbaare aanhangers wederom te herstellen-

Een half jaar later werd Texel voor minder dan 3 maanden een Oranje Vrijstaat door de Vijandelijke Invasie van Engelsen en Russen. Dat liep na een vrolijk begin uit op een grote teleurstelling voor de Oranjegezinden. Pas eind 1813 keerde het tij tenslotte weer en werd het land het Koninkrijk der Nederlanden.



Terug naar de vorige bladzij